حریم رودخانه و نهر آب و قوانین ساخت و ساز در شهر لواسان :
اگر زمین شما در فاصله ای کمتر از حدود 200 متر با رودخانه قرار دارد یا باغی دارید که اطراف آن نهر آب است لطفا حتما این نوشته را مطالعه نمایید.
می دانیم که هر گونه ساخت و ساز یا دخل و تصرف در بستر یا حریم رودخانه ممنوع است و متعرضین حریم یا بستر رودخانه به مراجع قانونی معرفی می شوند.
حال سوال این است که چگونه می توانیم بفهمیم که ملک ما در حریم یا بستر رودخانه قرار دارد؟
رودخانه به لحاظ قانونی صرفاً شامل مسیری که آب از آن عبور می کند نیست و محدوده وسیع تری را شامل می‌شود که به آن حریم رودخانه می گویند.
ابتدا بهتر است که با واژه و اصطلاحات مربوط به حریم آشنا شویم :
رودخانه : مجرایی است طبیعی که آب به طور دائم یا فصلی در آن جریان داشته باشد.
نهر طبیعی : مجرایی است که آب به طور دائم یا فصلی در آن جریان داشته و دارای حوضه آبریز مشخصی نباشد.
نهر سنتی : مجرای آبی است که به وسیله اشخاص به صورت غیر مدرن احداث شده باشد.
مرداب : زمین باتلاقی، مسطح و پستی است که دارای یک یا تعدادی آبراهه باشد و معمولاً در مد بزرگ دریا زیر آب رود، همچنین اراضی پستی که در مناطق غیرساحلی در فصول بارندگی و سیلاب غرقاب شده و معمولاً در تمام سال حالت باتلاقی داشته باشد.
برکه: اراضی پستی است که در اثر جریان سطحی و زیرزمینی آب در آنها جمع‌شده و باقی می‌ماند.
مسیل متروک : مجرایی طبیعی است که تحت تأثیر عوامل طبیعی یا غیرطبیعی، امکان حدوث سیلاب در آن وجود نداشته باشد.
شبکه‌های آبیاری و زهکشی و کانالها: مجاری مستحدثه‌ای هستند که به منظور آبرسانی، سالم سازی اراضی و یا انتقال آب ایجاد شده یا می‌شود.
بستر جاری رودخانه : مسیری است که آب در آن جریان دارد.
بستر قانونی رودخانه : پهنه سیلاب ۲۵ ساله در شرایط طبیعی رودخانه مبنای تعیین آن خواهد بود. (بسته به نظر کارشناسان وزارت نیرو می‌تواند کمتر یا بیشتر نیز در نظر گرفته شود) بستر قانونی رودخانه جزء اموال ملی است و هیچکس حق تملک قانونی آن را ندارد اما در برخی مواقع و با موافقت وزارت نیرو می‌توان آن را اجاره کرد. البته کاربری اراضی استیجاری محدود و پیش‌بینی شده است.
حریم کمی رودخانه : بلافاصله پس از حدبستر قانونی رودخانه، حریم کمی آن قرار دارد. حریم کمی می‌تواند بسته به شرایط رودخانه از یک متر تا ۲۰ متر متغیر باشد اما هیچگاه از ۲۰ متر تجاوز نخواهد کرد! یعنی حریم کمی رودخانه کارون نهایتا ۲۰ متر است و حریم کمی رودخانه‌ای فصلی و کوچک نیز نهایتاً ۲۰ متر می‌تواند باشد. حریم کمی، حق ارتفاقی (حقی است که یک شخص در ملک دیگری دارد) وزارت نیرو است. این حریم می تواند در تصرف شما باشد اما به هیچ عنوان نمی توانید مانع عبور و مرور ماشین آلات وزارت نیرو جهت لایروبی رودخانه شوید؛ لذا ایجاد سازه دائمی در حریم کمی و حتی درخت در آن مجاز نیست.
توجه 1 : میان رودخانه دائمی، فصلی و مسیل تفاوتی وجود ندارد. حتی اگر هر صد سال یکبار هم از آنجا آب عبور کند هم شامل حریم و بستر می‌شود. حتی اگر در گذشته آب از آنجا عبور می‌کرده اما امروز شرایطی بوجود آمده که به هیچ عنوان آب از آنجا عبور نمی‌کند هم می‌تواند بستر (بستر متروک) داشته باشد.
توجه 2 : در صورتی که ملک شما در حریم رودخانه قرا گرفته و آن محوطه قانونا متعلق به شما باشد ، باز هم مطالعات و بررسی هایی صورت می گیرد و حریم و بستر مشخص و علامت گذاری می شود و در حریم نیز حقوق ارتفاقی وزارت نیرو می بایست لحاظ و هیچگونه اعیانی در آن احداث نگردد.
توجه 3 : حریم را از مرزهای بستر رودخانه (و نه مرکز آن) اندازه می گیرند.
با توجه به توضیحات بالا برای فهمیدن اینکه زمین شما در حریم رودخانه قرار دارد حتما باید با در دست داشتن نقشه UTM ملک خود به اداره منابع آب شهر خود یا شرکت آب منطقه‌ای شهرستان خود مراجعه کنید زیرا بستر رودخانه عرض ثابت و مشخصی ندارد.
حریم نهر آب :
اگر در اطراف باغ شما نهر آب قرار دارد ، شما بر اساس میزان آب عبوری آن موظف به رعایت حریم می باشید.
حریم کانالها، انهار احداثی و سنتی و شبکه‌های آبیاری و زهکشی باتوجه به ظرفیت آنها طبق جدول زیر از طرف وزارت نیرو یا شرکتهای تابع آن برای هر طرف تعیین می‌گردد و این حریم از منتهی‌الیه دیواره آنها می‌باشد.
ظرفیت کانالها، انهار مستحدثه و شبکه‌های آبیاری و زهکشی:
الف – آبدهی (دبی) بیش از 15 متر مکعب در ثانیه – میزان حریم از هر طرف 12 تا 15متر
ب – آبدهی (دبی) از 10 تا 15 متر مکعب در ثانیه – میزان حریم از هر طرف 8 تا 12متر
پ – آبدهی (دبی) از 5 تا 10 متر مکعب در ثانیه – میزان حریم از هر طرف 6 تا 8 متر
ت – آبدهی (دبی) از 2 تا 5 متر مکعب در ثانیه – میزان حریم از هر طرف 4 تا 6 متر
ث – آبدهی (دبی) از یکصد و پنجاه لیتر تا متر مکعب در ثانیه -میزان حریم ازهرطرف 1 تا 2 متر
ج – آبدهی (دبی) کمتر از یکصد و پنجاه لیتر در ثانیه – میزان حریم از هر طرف 1متر
تبصره : کانال، انهار، شبکه‌های آبیاری و زهکشی و انهار طبیعی و احداثی واقع در داخل مزارع و باغها تا مساحت یکصد هکتار که برای آبیاری‌همان مزارع و باغها مورد استفاده است، دارای حریم نیستند.
منبع :
