سؤالی که برای اکثر کارفرمایان در ابتدای کار به وجود می‌آید، این است که اسکلت فلزی یا بتنی ؟ کدام مناسب تر است ؟ در اینجا ما سعی می کنیم مطابق سایر نوشته های سایت ، بصورت کوتاه و مختصر شما را راهنمایی نمائیم.

اسکلت فلزی یا بتنی ؟ پاسخ به سوالات اصلی :

اولین سوال که همیشه پرسیده می شود :

تفاوت قیمت اسکلت فلزی و بتنی؟

هزینه ساخت اسکلت فلزی بیشتر است یا بتنی؟

اسکلت فلزی ارزان تر است یا بتنی؟

و اما جواب :

قطعا اسکلت بتنی از اسکلت فلزی ارزان تر است ، هزینه ساخت آن پائین تر است و تفاوت قیمت اسکلت فولادی و اسکلت بتنی حدود 30 درصد می باشد.

و البته توجه داشته باشید در اسکلت فلزی شما باید مواد اولیه ( آهن) پروژه را بصورت کلی یا حداقل یک فاز از پروژه ( معمولا 3 طبقه کامل شامل آهن آلات لازم برای ستون ها ، تیرهای اصلی و تیرهای فرعی) را در یک مرحله و آن هم روز شروع کار خریداری نمائید که خوب به طبع سرمایه اولیه زیادی نیاز دارد ولی خوب از طرفی در شرایط تورمی کشور ما که ارزش پول هر روز کمتر می شود و مصالح روزانه گران می شوند ، خریداری یکجا تا حدودی خیال سرمایه گذار را از بابت افزایش قیمتها راحت می کند. اما در اسکلت بتنی سازه به‌ صورت طبقه‌های جداگانه اجرا می‌شود؛ بنابراین، امکان تهیه مصالح را به‌ صورت مرحله به مرحله خواهید داشت و این یعنی سرمایه اولیه کمتری نیاز دارید و  می‌توانید از وام نیز استفاده کنید و به تدریج طبقات را بالا آورید.

اسکلت فلزی یا بتنی کدام در برابر زلزله مقاوم تر است؟

اسکلت فلزی یا بتنی کدام محکم تر یا مقاوم تر است است؟

جواب کلی این است که در صورت طراحی و اجرای صحیح هیچ تفاوتی بین اسکلت فلزی یا بتنی در مقابل نیروی زلزله نیست و هر دو از استحکام و مقاومت کافی برخوردار هستند. اما اگر طراحی دقیق نبود یا در اجرا مشکلاتی وجود داشت ، که البته معمولا در ساختمانهای مسکونی کوتاه مرتبه که از نظارتهای دقیق و تست های آزمایشگاهی کامل بهره مند نیستند ، متاسفانه این اتفاق ها می افتد ، اینجاست که قابلیت انعطاف پذیری ( خم شدن در اثر بار ) فلز به کار می آید. اعضای سازه فلزی  با تغییر شکل خود پیش از تخریب به عنوان یک زنگ هشدار عمل کرده و ساکنین را آگاه می‌کنند. بر خلاف سازه های بتنی که به یکباره فرو می ریزند.

طول عمر اسکلت فلزی بیشتر است یا بتنی؟

در سازه های بتنی مفهومی داریم به نام خزش ، که در واقع نوعی فرسایش ( افت کیفیت )در طول زمان است و قابل جلوگیری هم نیست و به همین دلیل هم هست که برای ساخت سازه های بلند مرتبه عموما از اسکلت فلزی یا ترکیبی از اسکلت فلزی و بتنی استفاده می کنند.

از طرف دیگر سازه های فلزی بخصوص آنهایی که در مناطق مرطوب قرار دارند دچار پدیده زنگ زدگی می شوند ، که می تواند عمر سازه را کوتاه کند ، ولی تفاوت اینجاست که جلوگیری از پدیده زنگ زدگی بر خلاف خزش در بتن ، راهکار دارد و می توان با روشهای مناسب آهن را در مقابل رطوبت تقویت کرد.

پس بصورت کلی عمر سازه های فلزی بیشتر از سازه بتنی می باشد.

 

حال که به سوالات اصلی جواب دادیم بحث را کمی تخصصی تر می کنیم و مزایا و معایب اسکلت فلزی و بتنی را به اختصار ذکر می کنیم.

 

مزایای اسکلت بتنی :

• اسکلت بتنی مقاومت بالایی در برابر آتش دارد.یک ساختمان بتن‌آرمه می‌تواند ساعت‌ها در مقابل آتش‌سوزی مهیب مقاومت کند و فرو نریزد.
• اسکلت بتنی مقاومت بالایی در برابر رطوبت دارد. گزینه مناسب تری برای نواحی ساحلی می باشد.
• اجرای سازه بتنی پیچیدگی کمتری نسبت به سازه فلزی دارد و به نیروی اجرایی متخصص و کارگر بامهارت بالا نیاز ندارد.
• سازه های بتن‌آرمه صلبیت ( یکپارچگی ) بالایی دارند. به همین دلیل معمولاً ساکنان یک ساختمان بتن‌آرمه در هنگام وزش شدید باد یا تحرک زیاد همسایگان، لرزشی را احساس نمی‌کنند و آرامش بیشتری را تجربه می کنند.

معایب سازه بتنی :

• مدت‌ زمانی که برای اجرای یک ساختمان با اسکلت بتنی نیاز است، بسیار بیشتر از ساختمان با اسکلت فلزی است.مراحل قالب بندی ، آرماتور بندی ، بتن‌ریزی ، قالب برداری و عمل آوری باعث می‌شود اجرای سازه بتنی بسیار زمان‌بر باشد.
• شرایط آب و هوایی مانند سردی و گرمی هوا در اجرای اسکلت بتنی بسیار تأثیر گذار است. و می‌تواند کیفیت سازه نهایی را تغییر دهد.
• ارتفاع مفید طبقات در سازه بتنی کمتر از سازه فلزی می باشد ، زیرا تیرهای سازه بتنی دارای ابعاد بزرگتری نسبت به تیرهای سازه فلزی هستند.
• زیربنای مفید طبقات در سازه بتنی کمتر از سازه فلزی می باشد ، زیرا ابعاد ستونهای سازه بتنی به مراتب بزرگتر از ستونهای فلزی می باشد.
• فونداسیون سازه بتنی باید قوی تر در نظر گرفته شود زیرا سازه بتنی سنگین تر از سازه فلزی می باشد و این موضوع باعث افزایش هزینه در فونداسیون سازه می شود.

مزایای سازه فولادی :

• سرعت اجرای آن بالاتر از سازه بتنی است ، زیرا امکان ساخت تیرها و ستون ها بصورت همزمان وجود دارد. و مانند بتن نیاز به صبر کردن برای رسیدن به مقاومت لازم را ندارد.
• قابلیت بازیافت دارد بدین معنی که در زمان تخریب سازه ، ساختمان‌های فلزی دارای ارزش اسقاط می باشند و همینطور هزینه تخریب کمتری هم دارند که این نیز می‌تواند یک مزیت برای اسکلت فلزی محسوب شود.
• سازه فلزی در صورت نیاز، قابلیت تقویت پذیری دارد یعنی اگر به هر دلیلی، همچون اشتباه در انجام محاسبات یا اجرای نادرست اعضا اسکلت فلزی، به شکل غلط و ناصحیحی ساخته  و اجرا شوند، می‌توان سازه فلزی را در حین کار با روش‌های موجود تقویت و اصلاح کرد.
• اسکلت فلزی را می توان در صورت نیاز گسترش داد و بعد از اتمام پروژه هم قسمت هایی را به آن اضافه کرد. این امر در سازه هایی که به هر دلیلی در آینده نیاز به افزایش فضای کاربری داشته باشند، بسیار سودمند و مفید است.
• در مکان هایی که عبور و مرور زیاد است و یا محل کار فضای زیادی در اختیار سازنده قرار نمی دهد اسکلت فلزی گزینه بهتری است. زیرا نیاز به فضای زیاد برای دپوی قالب ها و جک ها مانند اسکلت بتنی ندارد.
• دوست دار محیط زیست است زیرا اگرچه بتن در یک ساختمان قابل بازیافت است، اما محصول به دست آمده برای ساخت و ساز مناسب نیست. همچنین بازیافت بتن از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و معمولاً فقط حدود 50 درصد از بتن تخریب بازیافت می شود و 50 درصد دیگر به محل های دفن زباله منتقل می شود. در حالی که فولاد 100٪ قابل بازیافت است ، ساختمان‌های فولادی را می‌توان برچید، بازیافت کرد و به‌طور بی‌پایان دوباره مورد استفاده قرار داد.
• در صورت طی کردن فرایند مناسب رنگ آمیزی فولاد افتی به لحاظ کیفیت در طول زمان ندارد و به همین دلیل هم هست که در سازه های بلند مرتبه از آن استفاده می کنند.
• به علت کمتر بودن وزن سازه فلزی نسبت به سازه بتنی برای ساختمان هایی که بر روی زمینهای سست قرار می گیرند ، گزینه مناسب تری می باشد.

معایب سازه فلزی :

• در مقابل آتش سوزی ضعیف هستند و حتما باید با روشهای مناسب مانند پوشش های ضد حریق تقویت شوند که این موضوع هزینه آنها را بالا می برد.
• در مقابل رطوبت ضعیف هستند و در صورت عدم اجرای صحیح فرایند رنگ آمیزی دچار زنگ زدگی و کاهش مقاومت شدید می شوند.
• محل اتصال قطعات به یکدیگر نقطه ضعف سازه های فلزی است و در صورتیکه نظارت و تست های منظم از محل اتصالات انجام نشود ، در زمان زلزله می تواند خطر آفرین باشد.

پیشنهاد ما :

در شرایط زیر از اسکلت فلزی استفاده کنید :

• اگر به هر دلیلی ( مانند مسائل شهرداری یا همسایه ها یا وضعیت آب و هوا یا بازگشت سرمایه یا … ) سرعت برای شما مهم است.
• اگر زمین شما کوچک است و می خواهید حداکثر زیربنای مفید را داشته باشید.
• اگر زمین شما در نقاط شلوغ شهر قرار دارد و ابعاد آن کوچک است و محل تخلیه مصالح ندارید.
• اگر خاک محل زمین شما از خاکهای ضعیف و مساله دار است.
• اگر تصمیم دارید در آینده ساختمان را گسترش دهید و قسمتی به آن اضافه کنید.
• و در نهایت اگر هزینه بیشتر در مرحله اسکلت با توجه به شرایط موجود برای شما قابل انجام است.

در شرایط زیر از اسکلت بتنی استفاده کنید :

• اگر کنترل هزینه ها و پرداخت مرحله به مرحله هزینه اسکلت برای شما بسیار اهمیت دارد.
• اگر پروژه در مناطق مرطوب قرار دارد.
• اگر بدلیل شرایط موجود محل پروژه به نیروی کار متخصص دسترسی ندارید.
• اگر ساختمان شما در آینده به دلیل نوع کاربری خاص خود در معرض آتش سوزی قرار دارد.
• اگر بدلیل موقعیت مکانی زمین محل پروژه (کوچه های باریک) ، امکان رسیدن جرثقیل و تریلی تا پای کار وجود ندارد.
• اگر نسبت طول به عرض زمین شما بسیار زیاد است و محل اجرای اسکلت در فاصله بیش از 15 متری از جایی که جرثقیل امکان ایستادن دارد واقع شده است.

منابع :

مبحث نهم مقررات ملی ساختمان

مبحث دهم مقررات ملی ساختمان